Tweede dag Phnom Penh

En daar zit ik dan weer bij het zwembad. Dit keer met een verse jus d'orange... Ik heb goed geslapen al heb ik ook twee uur wakker gelegen. Ik ben pas om half elf gaan ontbijten. Daarna heb ik meteen bij het hotel een tuktuk gepakt naar het museum. Ik had misschien even moeten zeggen naar welk museum. Het leek me al dat m'n chauffeur de 'verkeerde' kant op reed. Tja, en daar stond ik dan bij het Nationaal Museum... Meteen weer terug gelopen naar m'n chauffeur en toen op naar het genocidemuseum, Tuol Sleng, S-21. Het was daar hartstikke druk met toeristen! Vroeger was dit een middelbare school. Totdat het regime van Pol Pot er een gevangenis van maakte. Een geheime, want niemand mocht er van weten. De meest uiteenlopende mensen kwamen hier terecht: van kleine kinderen tot oude mensen, van 'geleerde' mensen tot mensen die voor Pol Pot werkten en hij niet meer vertrouwde. In gebouw A hadden ze niets meer dan een ijzeren bedstee en een pot waarin ze hun behoeften moesten doen. En dan lag je daar geketend. Te wachten tot je werd verhoord - lees gemarteld - en je zaken bekende waarvan je geen weet had... De meest gruwelijke martelmethoden werden toegepast. En als je dan uiteindelijk had bekend, werd je afgevoerd en zagen je mede-gedetineerden je niet meer terug. Naar schatting lieten hier 13.000 mensen het leven. In het tweede gebouw, gebouw B, waren op de begane grond cellen gebouwd van steen. De afmetingen kleiner dan klein: 0,8 x 2 meter. Op de eerste etage waren houten cellen en op de tweede verdieping lagen vele mensen naast elkaar op de grond, uiteraard aan elkaar vastgeketend. Bij gebouw C hadden ze het prikkeldraad laten zitten zoals het van 1975-1979 was: voor het hele gebouw langs zodat niemand van de 'balkons' kon springen om zo zelfmoord te plegen. De Khmer Rouge was administratief sterk: iedere gevangene kreeg een nummer en werd op de foto gezet. Wie 'vertrok', werd ook netjes gedocumenteerd. Het museum bestaat uit vele foto's van de mensen die hier gevangen zaten. De emoties op de gezichten zijn verschrikkelijk om te zien. Eten kreeg men hier amper en velen stierven dan ook de hongerdood. De sfeer is hier om te snijden. Iedereen loopt zwaar onder de indruk en stil in de rondte. Hier en daar zie je mensen tranen wegpinken. Ik probeer er maar niet té veel over na te denken, dat doe ik later wel.

Met een Sprite in de hand stap ik weer in de tuktuk om naar de Killing Fields te gaan. Het is een flink eind buiten de stad en we doen er uiteindelijk ruim een half uur over om er te komen. Ik snap nu waarom velen met mondkapjes en zonnebrillen rijden: wat een stof! Ook hier is het druk en staan er flink wat toeristenbussen. Ik besluit een audiotour te nemen, in het Nederlands! Het eerste wat meteen opvalt, is een hoge Boeddhistische stupa. In 17 lagen zijn allemaal schedels opgeslagen van de meesten die hier zijn geëxecuteerd. Daarna was er geen plek meer... De tour is zeer indrukwekkend en gedetailleerd. 's Nachts werden de gevangenen hierheen gebracht vanuit de gevangenissen. Dit onder het mom van 'een nieuw huis'. De lijsten werden gecontroleerd om er zeker van te zijn dat er ondanks de strenge beveiliging niemand onderweg was ontsnapt. En dan begonnen de executies. In de beginperiode nog met pistolen/geweren, maar toen de kogels te duur werden, werden er andere middelen ingezet: bijlen, machetes, bamboestokken, noem maar op. Dit alles gebeurde onder TL-balken die brandden door luidpruttelende generators en zeer harde propaganda muziek zodat het gillen werd overstemd. En dan werden de lijken gedumpt in massagraven. Soms waren mensen nog niet helemaal dood en daarom, en om de stank tegen te gaan, werden er chemicaliën overheen gegooid. Er zijn hier ruim 20.000 mensen om het leven gekomen. Door het hele land waren er gevangenissen en massagraven. Dit is 'alleen' de bekendste. Het is een heel serene, rustige plek. Vroeger was het een Chinese begraafplaats. De Khmer Rouge maakte geen onderscheid tussen mannen, vrouwen of kinderen. Iedereen moest er aan geloven.... Baby's werden opgepakt bij hun benen en werden met hun hoofd tegen de 'Killing Tree' gesmakt en vlak daarnaast in het massagraf naast hun moeder gesmeten. Het grootste massagraf hier bevatte 450 mensen. Deze zijn na de val van het bewind allemaal opgegraven en worden nu geëerd in de stupa. Zeer indrukwekkend allemaal.
Tijdens het regenseizoen wordt het stof weggespoeld en komen botten en kledingstukken tevoorschijn. Medewerkers verzamelen deze en stellen ze tentoon. Alles om iedereen ervan te overtuigen dat dit nooit meer zou mogen gebeuren! Tijdens het bewind zijn 3 van de 8 miljoen inwoners om het leven gekomen! Alles omdat Pol Pot een nieuwe communistische staat wilde stichten. In drie dagen tijd werd iedereen verdreven uit de steden en te werk gesteld op het land. Van voor zonsopgang tot laat in de avond moesten mensen keihard werken. Velen stierven aan moeheid en ondervoeding. Niet werken was er niet bij. Je moest tot je er letterlijk bij neerviel. Tot vorig jaar nog is een aantal hoge leden van het bewind terechtgesteld voor deze gruweldaden. Een kleine pleister op een hele grote wond.

Hierna laat ik me naar de riverside brengen. Ik wil even ontspannen en bijkomen van de dag en doe dat bij hetzelfde restaurant als gisteren. Leuk als je mensen herkent en zij jou ook! Het was vandaag weer flink warm en vochtig. M'n nieuwe thermometer gaf 31 graden aan. Gelukkig brak de zon vanmiddag door, dat maakte het een stuk minder drukkend. Ik eet een pizza, drink een colaatje en besluit naar het hotel te lopen voordat het donker is. Gelukt! Ik ga straks eerst alles, letterlijk en figuurlijk, van me af douchen.

Morgen ga ik om 7 uur ontbijten en word ik als het goed is tussen 7.45-8.15 uur gehaald door het busbedrijf. Om 8.30 uur vertrekt de bus naar Siem Reap. Om 17 uur morgen is de introductie door de Nederlandse vrijwilligerscoordinator Mirte. Daarna gaan we met de andere vrijwilligers uit eten en dan zondag gaan we met de bus naar Battambang. Een rit van circa vier uur. Daar worden we waarschijnlijk opgehaald door de projectleiders: de Amerikaanse Dustin en de Cambodjaanse Mr. Onion. En dan maandag waarschijnlijk de eerste schooldag. Spannend. Ik heb er zin in en ben erg benieuwd naar wat de komende dagen gaan brengen!